Filozofia stoicka jest postawą etyczną umożliwiającą osiągnięcie szczęścia, niezależnie od warunków zewnętrznych. W poniższym tekście dowiesz się, czym jest stoicyzm i dlaczego ta starożytna filozofia ciągle odgrywa przewodnią rolę w życiu wielu osób.
Czym jest stoicyzm?
Stoicyzm jest kierunkiem filozoficznym, mającym swój początek w starożytnej Grecji. Protoplastą myśli był założyciel pierwszej szkoły stoików Zenon z Kition. Wraz z podbojem Grecji przez Rzymian kierunek filozoficzny przeniknął do Cesarstwa Rzymskiego i wywarł duży wpływ na etykę chrześcijańską.
Założenia stoicyzmu
- Liczy się nie to, co ci się przydarza, ale jak na to reagujesz – Epiktet. Filozofia ta znana jest dziś z podejścia do etyki oraz w jaki sposób reagować na niespodziewane sploty wydarzeń. Zgodnie z tą myślą uważa się, że przeważająca część zdarzeń, z którymi mamy do czynienia, jest poza naszą kontrolą. Stoicy – ceniący harmonię – uważają, że nie powinniśmy angażować się emocjonalnie w sytuacje, na które nie mamy wpływu. Co więcej, uważają, że uleganie zewnętrznym emocjom wywiera niekorzystny czynnik na zachowanie spokoju, stanu mentalnego, który jest fundamentem filozofii stoickiej.
- Biednym jest nie ten, kto ma mało, ale ten, kto tęskni za tym, by mieć więcej – Seneka Młodszy. W podobnym tonie jest postrzegane bogactwo i dobra materialne. Uważa się, że rzeczy te wywołują chwilowe poczucie radości, ale w dłuższym okresie nie dają trwałego zaspokojenia. Z tego powodu nie należy zabiegać o dobra materialne za wszelką cenę.
- Nie pozwól, by echo cudzych spraw zagłuszało twoje własne – Epiktet. W tym aforyzmie grecko-rzymski filozof wzywa do bycia obecnym i skoncentrowanym na teraźniejszości. Podejście takie podkreśla, że czas jest największym zasobem i marnowanie go na czynności lub przemyślenia, które niewiele wnoszą w życie, jest błędem. Filozofowie stoiccy w ten sposób ostrzegają, by nie pozwolić zewnętrznym informacjom, aby wpływały na życie i myśli.
- Nikt nie jest wolny, kto nie jest panem samego siebie – Epiktet. Co ma na myśli słynny filozof? Człowiek wolny to człowiek panujący nad zachowaniem, odruchami, myślami. To człowiek, który nie ulega słabościom i nic nie jest w stanie go wytrącić z równowagi, jest jak latarnia stabilności i siły w świecie, który jest chaotyczny i niestabilny. Taka postawa jest esencją filozofii stoickiej ukształtowanej poprzez świadome wybory wolne od zewnętrznych wyróżnień czy ulotnych triumfów. Myśliciele uczą, że panowanie nad sobą jest najwyższą formą wolności.
- W zdrowym ciele zdrowy duch – Juwenalis. Stwierdzenie to podkreśla związek między sprawnością fizyczną a sprawnością umysłu, przypominając, że bycie w dobrej kondycji fizycznej jest związane z optymizmem i szacunkiem do samego siebie. W tym podejściu nie chodzi o to, żeby mieć doskonale wyrzeźbioną sylwetkę, a o troskę o ciało, traktowania go z szacunkiem, pielęgnowania poprzez ćwiczenia, właściwe odżywianie i odpowiedni odpoczynek. Jak zauważyli stoicy, sprawność fizyczna odgrywa ważną rolę dla kondycji psychicznej i emocjonalnej.
- Niemożliwe jest, aby człowiek nauczył się tego, co już wie – Epiktet. Stoicyzm naucza ciągłego rozwoju intelektualnego. Nauka nie polega tylko na gromadzeniu wiedzy, ale na nieustannym dążeniu do zrozumienia, radości z odkrywania i otwartości umysłu na nowe możliwości oraz perspektywy. Filozofia polega na czerpaniu radości z niewiedzy, zadawaniu pytań i rozwoju z odkrywania odpowiedzi. Czym więcej nauki, tym większe przeświadczenie, jak wiele jest jeszcze do nauczenia. Sokrates, jeden z największych filozofów starożytności, stwierdził: „Wiem, że nic nie wiem’’. Zdanie to oddaje sedno w podejściu filozofii antycznej do nauki. Otwartość na nowe niezbadane pola ekscytują i wyzwalają niegasnący płomień ciekawości w poszukiwaniu odpowiedzi. Dążenie do mądrości jest źródłem wiedzy i inspiracji dla innych, świadectwem nieograniczonego potencjału ludzkiego umysłu – to sposób wniesienia wkładu w otaczający świat.
- Najodważniejszym widokiem na świecie jest widok wielkiego człowieka walczącego z przeciwnościami losu – Seneka. Filozof wskazuje, jak wielką cnotą jest widok człowieka dzielnie walczącego z przeciwnościami losu. Trudność polega na umiejętnym wykorzystaniu siły w nawigowaniu po burzliwych żywiołach, z jakimi każdy z nas musi się zmagać. Odporność na przeciwności losu polega na stawianiu czoła wszelkim niedogodnościom z podniesionym czołem, aby stawać się coraz silniejszym. Stoicyzm naucza, że każde niepowodzenie nie jest powodem do poddania się, a wręcz przeciwnie – jest źródłem nauki i wyzwaniem, które należy pokonać. Konsekwentne dążenie do celu, nawet w obliczu największych trudności, ma potencjał do rozwoju na drodze do sukcesu. Prawdziwa siła skupia się na tym, by po każdym upadku podnieść się i stać się silniejszym.
Przeczytaj również: Czym jest kreatywność i jak ją rozwijać?
Stoicyzm – podsumowanie
Stoicyzm się nie starzeje, pozostaje młody i ponadczasowy. Głęboka analiza życia stworzona przez starożytnych mędrców jest ciągle aktualna. Cnoty takie jak: cierpliwość, męstwo, siła, opanowanie czy etyka są dziś w czasach chaosu i niepewności szczególnie pożądane.
Autor tekstu: Łukasz Kuk